Uzmanlar, özellikle internet üzerinden satılan ayakkabılar konusunda uyarıyor. Buna göre merdiven altı üretimde kullanılan kimyasallar ciltle temasında kansere bile neden olabilir. Son yıllarda tüketici hakem heyetine yapılan ürün ÅŸikayetlerinin başında ‘ayakkabı’ kategorisi geliyor.
2023’te tüketici hakem heyetlerine yapılan 727 bin 630 baÅŸvurudan 91 bin 527’si, yani toplam baÅŸvuruların yüzde 12.6’sı ayakkabı ürünlerine yönelik yapıldı. Bunun üzerine Ticaret Bakanlığı denetimleri artırdı. Denetime tabi tutulmayan ayakkabılar, maddi zararının yanı sıra saÄŸlığı da tehdit ediyor.
Özellikle denetime tabi tutulmadan üretilen ve satılan ‘sahte ayakkabılar’ giyilmeleri durumunda kanser riski dahi oluÅŸturuyor. Doç. Dr. Bilgehan Çatal, “Sahte ayakkabılar merdiven altı diye tabir ettiÄŸimiz yerlerde denetimsiz üretiliyor. Bu yüzden kullandıkları boyalar ve kimyasalların insan saÄŸlığına zararlı olup olmadığını bilmiyoruz. EÄŸer zararlı bir kimyasal kullanıyorlarsa bu, ayaklarda deri döküntülerine yol açabilir, hatta bazen kanserojen boyalar kullanılıp uzun dönemde bunlarla ayağın, cildin temas etmesi kansere bile neden olabilir” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
‘AYAKKABIDA DENETÄ°M YOK’
Son yıllarda tüketici hakem heyetine yapılan ürün ÅŸikayetlerinin başında ‘ayakkabı’ kategorisi geliyor. 2023’te tüketici hakem heyetlerine yapılan 727 bin 630 baÅŸvurudan 91 bin 527’si, yani toplam baÅŸvuruların yüzde 12.6’sı ayakkabı ürünlerine yönelik yapıldı. Dünya çapında ünlü pek çok markanın taklitleri olan sahte ayakkabıların hem perakende olarak hem de internet yoluyla satışlarının yapılması ÅŸikayetleri de beraberinde getiriyor. Ä°nsan saÄŸlığını da tehdit eden sahte ayakkabılar için uzmanlar uyarıyor.
Doç. Dr. Bilgehan Çatal, sahte ayakkabılarda zararlı kimyasallar kullanıldığı takdirde bunun ayaklarda deri döküntülerine yol açabileceğini, hatta bazen kanserojen boyalar kullanılıp uzun dönemde bunlarla ayağın, cildin temas etmesi dolayısı ile kansere bile neden olabileceğini aktardı.
Çatal, “Sahte ayakkabı ile ilgili en büyük problem bunun bir denetim mekanizmasına tabii olmaması. Lisanslı ayakkabı üreticileri hem devlet hem de bağımsız kuruluÅŸlar tarafından düzenli olarak denetlenirler. Bu denetlemede kullandıkları malzemenin kalitesine, kullandıkları kimyasalların insan saÄŸlığına zarar verip vermemesine göre denetlemeye tabi tutulurlar. Sahte ayakkabılar merdiven altı diye tabir ettiÄŸimiz yerlerde denetimsiz üretiliyor. Bu yüzden kullandıkları boyalar ve kimyasalların insan saÄŸlığına zararlı olup olmadığını bilmiyoruz. EÄŸer zararlı bir kimyasal kullanıyorlarsa bu, ayaklarda deri döküntülerine yol açabilir, hatta bazen kanserojen boyalar kullanılıp uzun dönemde bunlarla ayağın, cildin temas etmesi kansere bile neden olabilir. Bunun dışında sahte ayakkabılarla ilgili diÄŸer bir problem de orijinal ayakkabıların iç taraflarında ayak destekleri vardır. Ama sahte ayakkabılarda genelde dış taraf benzetilir iç taraf orijinali gibi yapılmaz, çünkü maliyetleri düşürmek isterler. Ayak desteÄŸi uygun olmayan ayakkabılar giydiÄŸiniz zaman da uzun süre ayakta kaldığını ya da yürüdüğünüz zaman ayak ve diz aÄŸrılarına sebep olur. Bunun dışında orijinal ayakkabılarda genelde nefes alan ve terletmeyen malzemeler kullanılır, deri olsun ya da sentetik olsun. Yine sahte ayakkabılarda ücreti düşürmek için, maliyeti kısmak için nefes almayan terleten ÅŸeyler kullanılır. Bu da ayakta mantar gibi problemlere yol açabilir” dedi.
‘Ä°NTERNET ÃœZERÄ°NDEN SAHTE ÃœRÃœN SATIÅžI ARTTI’
Marmara Ãœniversitesi Ä°letiÅŸim Fakültesi Görsel Ä°letiÅŸim Tasarımı Anabilim Dalı BaÅŸkanı ve BiliÅŸim Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, son dönemde çevrimiçi alışveriÅŸ sitelerinde sahte ürün satışlarının arttığını belirterek, “Ä°nternet ortamından alışveriÅŸ yaparken belki düşük ücretle o ayakkabıyı görüyoruz ve satın alacağımızı düşünüyoruz fakat her zaman bu durum bu ÅŸekilde istediÄŸimiz gibi gitmeyebiliyor. Zira son dönemlerde internet üzerinden sahte ürünlerin satışına ciddi manada ÅŸahit oluyoruz. Aynı ÅŸekilde dolandırıcılığın da arttığını görüyoruz. Özellikle özel günlerde insanlar birbirine hediye alabilmek için bu internet sitelerini kullanıyorlar. Ayakkabı da bu dönemlerde çok tercih edilen bir eÅŸya durumuna gelmeye baÅŸladı. Bu dönemde ayakkabı alırken insanlar faturaya dikkat etmiyorlar. Yani ürün gönderiliyor fakat ürünün faturası söz konusu olmuyor. Hatta bazen internet üzerinden satış gerçekleÅŸtiren kiÅŸiler bu ayakkabıları satarlarken baÅŸkalarının üzerine açılmış IBAN’ları sizle paylaşıyorlar. Bu durum bir dolandırıcılık vakasının yaÅŸanmasına sebebiyet veriyor. Çünkü satıcı kendi IBAN’ını paylaÅŸmıyor, belki kiraladığı bir banka IBAN’ını kullanmış oluyor ve bu sayede aslında hesabını kiralatan ya da hesabı baÅŸkaları tarafından ele geçirilen kullanıcılar da bir maÄŸduriyet yaÅŸama durumu ile karşı karşıya kalıyor” ifadelerini kullandı.
‘SOSYAL MEDYA ÃœZERÄ°NDEN SATILAN AYAKKABILARI ALIRKEN Ä°KÄ° KERE DÜŞÜNMEMÄ°Z GEREKÄ°YOR’
Tüketicilerin alışveriÅŸ yapacakları çevrimiçi siteleri Ticaret Bakanlığı’na ait Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi’nden kontrol etmeleri gerektiÄŸini ifade eden Kırık, “Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi söz konusudur. Bu elektronik ticaret bilgi sistemi Ticaret Bakanlığı’nın oluÅŸturmuÅŸ olduÄŸu ve kullanıcılara bilgi verme mahiyetinde açılmış bir veri tabanıdır. Burada sitenin sorgulamasını yapacağız, o ilgili alışveriÅŸ sitesi ya da pazar yerinin onaylı olup olmadığını buradan görebilme ÅŸansımız söz konusu. Sosyal medya üzerinden satılan ayakkabıları alırken iki kere düşünmemiz gerekiyor. Burada kullanıcı yorumlarına dikkat etmemiz lazım. Hesabın açılış tarihini mutlaka kontrol etmemiz gerekir. Bir de takipçi sayısıyla beÄŸeni sayısını bu noktada analiz etmemiz ÅŸarttır. VatandaÅŸlarımızın bu dönemde çok dikkatli olması gerekiyor. Mutlaka faturaya sahip olmaları gerekiyor. BildiÄŸiniz üzere 2 hafta içerisinde ayıplı ürün söz konusuysa, burada bir iade hakkı söz konusu oluyor. Fakat bu iÅŸlem gerçekleÅŸtirilmezse faturayla birlikte tüketici hakem heyetine baÅŸvuru yapabilirsiniz. Yine aynı ÅŸekilde tüketici mahkemelerinde de ayıplı ürünü tespit edebilir ama mutlaka faturasını sunarak dava açabilme ÅŸansınız söz konusudur” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
VatandaÅŸlar ise saÄŸlık açısından zararlı olsa bile fiyat olarak sahte ayakkabıların uygun olduÄŸunu belirtti. Enes Åžaduman, “Aslında ben sahte ayakkabı giymiyorum ama giyme olasılığım bulunuyor. Çünkü bu zamanda ekonomik açıdan daha cezbedici oluyor. Çünkü orijinal olanlarda fiyatlar almış başını gidiyor. Sahte ayakkabılar saÄŸlık açısından olmasa da en azından ekonomik açıdan güzel bir seçenek gibi karşımıza çıkıyor” dedi.